کشت گوجه فرنگی

آخرین بروزرسانی ۱۴۰۲/۰۸/۱۵

در این قسمت از کشت گوجه فرنگی به بررسی انواع گوجه فرنگی شرایط لازم اقلیم و آب و هوا و خاک و روش های آبیاری گوجه فرنگی می پردازیم.

گوجه فرنگی می‎ تواند از لحاظ رنگ، اندازه و شکل متفاوت باشد این میوه حاوی مقدار زیادی آب، ویتامین و مواد معدنی است و شامل مقادیر کمی پروتئین، چربی و برخی از کربوهیدارت‎ها نیز می ‎شود.

هم چنین حاوی کاروتن و بتاکاروتن است که به ترتیب به میوه رنگ قرمز و نارنجی می ‎بخشند.

لیکوپن رنگ دانه گوجه فرنگی است.

انواع تیپ گوجه فرنگی

انواع گوجه فرنگی به شکل های گوناگونی هستند که عبارتند از:

-گرد

-پهن

-کاملا گرد

-بیضی شکل

-کوزه ای یا گلابی شکل

اندازه میوه حاصل از گل تک خوشه بسیار بزرگتر از گل 2 الی 3 خوشه است.

تعداد حجره ها اگر 2 الی 4 حجره باشد میوه مطلوب تر و گرد تر است.

هرچه تعداد حجره بیش تر شود میوه دارای فرو رفتگی ها و بر آمدگی هایی شده و شکل نامناسب پیدا می کند.

گوجه فرنگی با تعداد حجره کم تر مناسب تر است.

اقلیم و شرایط مناسب گوجه فرنگی

در مناطق نسبتاً سرد گوجه فرنگی را فقط می توان در گرم ترین ماه های سال یک بار کشت کرد در حالی که در مناطق گرم می توان آن را در تمام طول سال دو بار کشت کرد.

میوه گوجه فرنگی در مقایسه با شاخ و برگ نسبت به سرما حساس تر است.

با کاهش شدت نور و افزایش تراکم گیاهی اندازه میوه کاهش می یابد.

این میوه محصول فصل گرم است باید میانگین دمای آن بالای 16 باشد در دمای کمتر از 12 دچار سرما زدگی می شود.

صفر گیاه گوجه فرنگی 10 درجه سانتی گراد است.

بهترین شرایط برای جوانه زنی 20 الی 22 درجه سانتی گراد است.

در دمای 10 درجه سانتی گراد جوانه زنی به تعویق می افتد.

دمای خاک اگر از 10 درجه سانتی گراد کاهش پیدا کند رشد ریشه محدود می شود.

دمای 15 الی 30 درجه در روز و 16 الی 20 درجه در شب برای رشد و گلدهی مناسب است.

بهترین شرایط برای میوه دهی 18 الی 20 درجه سانتی گراد است.

دمای کمتر از 15 درجه و بیشتر از 30 درجه منجر به جوانه زنی بسیار ضعیف می شود.

اگر گوجه فرنگی به مدت طولانی در معرض دمای خنک کمتر از 15.5 درجه قرار گیرد شروع به تولید خوشه های گل در انتهای ساقه می کند.

در رطوبت بالای هوا دانه گرده بهم می چسبد و لقاح کاهش می یابد.

کمبود نور باعث رشد ناقص گیاه، بدشکلی گل و ریزش گل می شود و باد خشک سبب ریزش می گردد.

شدت نور زیاد باعث ترک خوردگی میوه، آفتاب سوختگی و سبز شدن شانه میوه می شود.

گوجه فرنگی در خاک های شنی با بافت سبک یا شنی لومی تا خاک سنگین رسی رشد می کند.

گوجه فرنگی در خاک غنی شنی لومی یا لومی بهتر رشد می کند.

بنابراین مهم است که خاک نرم باشد و آب بتواند آزادانه حرکت کند.

خاک های سفت و خاک های رسی سنگین ممکن است رشد ریشه را محدود کنند که در نتیجه باعث ایجاد گیاهان ناسالم شده و کاهش رشد و عملکرد گیاه را در پی خواهد داشت.

بعد از رسیدن میوه حساس به غرقاب است.

رطوبت اضافی باعث مرگ گیاه می شود که اثر پیتیوم فیتوفتورا ریزوکتونیا ایجاد می شود.

در شرایط غیر هوازی، رطوبت بالا، ph  پایین کمتر از 5/5 و شوری زیاد 5/2 دسی زیمنس محدود می شود.

ph  مطلوب 6 الی 6/5 و در ph  کم تر از 5/5 کمبود منیزیم و زیادی آلومینیوم و منگنز مشاهده می شود.

در ph  بالای 6/8 مقدار روی، منگنز و آهن شروع به کاهش می کنند.

گوجه فرنگی به شوری حساس است.

آبیاری گوجه فرنگی

آبیاری غیر یک نواخت موجب ترکیدن میوه می شود.

آبیاری با دور زیاد موجب آبکی شدن میوه می شود.

هر گیاه گل خانه در روز به طور متوسط به یک لیتر آب نیاز دارد.

آبیاری را فقط هنگامی انجام دهید که نیاز است، زیرا آبیاری بیش از حد می‌تواند مضر باشد.

در این حالت نه تنها شما آب را هدر می‌ دهید بلکه غرقابی شدن زمین باعث جلوگیری از رسیدن هوای مورد نیاز به ریشه می‌ شود.

در شرایط غرقابی ریشه قادر به فعالیت نیست، رشد ضعیف دارد، تاخیر گل دهی داریم، کاهش تعداد گل و کاهش میوه دهی.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که آبیاری زمین می‌تواند منجر به خنک شدن زمین کشاورزی بین 2 تا 5 درجه سانتی گراد شود.

این عمل به خصوص در حالتی که آب آبیاری خنک باشد بیشتر ملموس خواهد بود.

این خنک شدن زمین شاید در تابستان عملی مفید تلقی شود اما باید دقت کرد که در اوایل فصل و در حالتی که دمای خاک 15 درجه سانتی گراد و یا پایین‌ تر باشد بایستی احتیاط کرد زیرا خاک خنک و دمای پایین رشد محصول را کند می‌ سازد.

روش آبیاری جوی و پشته

یکی از روش های قدیمی و سنتی برای کاشت گوجه فرنگی استفاده از جوی و پشته است.

که هنوز هم در کشت های با مساحت کم از این روش استفاده می شود.

دوره های آبیاری در این روش به جنس خاک، شرایط آب و هوای ، میزان تبخیر و تعریق و دوره های مختلف رشد گیاه بستگی دارد.

بهترین زمان آبیاری گوجه صبح زود است.

در این حالت، گیاه قبل از شروع گرما مواد مغذی لازم را دریافت کرده و قادر به کنار آمدن با دمای بالا خواهد بود .

بدترین زمان آبیاری هنگام ظهر است که به هیچ عنوان توصیه نمی شود.

در صورتی که آبیاری در ظهر انجام گیرد ریشه ها سیراب نشده و تشنگی آثار خود را بر روی گیاه خواهد گذاشت.

روش آبیاری بارانی

روش بارانی از روش های نوین آبیاری است و یکی از انواع روش های آبیاری تحت فشار است که می توان از آن در تولید انواع صیفی جات بهره گرفت.

سیستم آبیاری بارانی شامل:

-دوار مرکزی (سنتر پیوت)

-ویل‌مو (غلطان)

-تفنگ‌های آبپاش (تراولینگ گان)

-کلاسیک ثابت

و…

هر کدام از این سیستم‌ها در صورت استفاده صحیح می‌ توانند رضایت بخش باشند.

در این سیستم از لوله پلی اتیلن به عنوان لوله های اصلی سیستم استفاده می شود.

معمولا آبیاری گوجه در روش بارانی بین ۱۰ الی ۱۴ روز انجام می گیرد.

روش آبیاری قطره ای یا سطحی

روش آبیاری قطره ای یکی از بهترین و کارامد ترین روش های آبیاری تحت فشار برای آبیاری گوجه فرنگی است.

مزیت اصلی این روش مصرف آب کم تر و بهره وری بالاست.

از دیگر مزایای روش قطره ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-کاهش زمان آبیاری

-کاهش رشد علف های هرز

-کاهش نیروی انسانی و هزینه برای آبیاری

-کاهش بیماری های قارچی ناشی از خیس شدن شاخ و برگ گیاه

-امکان به کارگیری کود و سم همراه آبیاری

-امکان تنظیم مقدار آب دهی و زمان آبیاری

در این روش آب از طریق قطره چکان ها پای ریشه ی گیاه ریخته می شود.

این روش صرفه جویی در مصرف آب را حداقل تا ۴۰ درصد کاهش و میزان تولید در هکتار را چندین برابر افزایش و کیفیت محصول تولیدی را افزایش می دهد.

در آبیاری قطره ای معمولا آبیاری بین ۲ الی ۵ روز انجام می شود. 

روش آبیاری قطره ای زیر سطحی

در این سیستم آبیاری به وسیله ی لوله یا نوارهای قطره ای که در داخل خاک مدفون شده اند تشکیل شده و وظیفه ی تامین آب ریشه ی گیاه را به صورت مستقیم بر عهده دارد.

*هر روش آبیاری تحت فشاری که برای محصول گوجه‌ فرنگی استفاده شود باید حداقل توان رساندن ۲۵ میلی متر آب را در هر ۴ روز یک بار داشته باشد تا علاوه بر تامین نیاز آبی محصول بتواند گیاه را از استرس آبی در هر شرایطی محفوظ بدارد.

هم چنین آبیاری باید به آهستگی و به اندازه انجام شود.

نیاز غذایی گوجه به کلسیم، پتاسیم و آهن

کمبود کلسیم در گوجه فرنگی

کمبود کلسیم در گوجه فرنگی یکی از مشکلاتی است که ممکن است کشاورزان با آن مواجه شوند.

یکی از مهم ترین عناصر در گوجه فرنگی کلسیم است که کمبود کلسیم در گوجه فرنگی علایمی را با خود به همراه دارد.

کمبود کلسیم در گوجه فرنگی به صورت خشکیدگی نوک برگ‌ ها و پوسیدگی گل گاه نمایان می‌ شود.

رایج‌ ترین علایم کمبود کلسیم در گوجه فرنگی شامل محدودیت رشد، کاهش آماس سلولی، رنگ سبز تیره برگ‌ های کوچک که بعد از مدتی زرد، نارنجی یا ارغوانی می‌ شود.

میان گره‌ های کوچک، پیچیدن برگ‌ ها و تا شدن آن‌ ها، سوختن حاشیه برگ‌ ها و سرخشکیدگی برگ‌ ها می‌ باشد.

در شرایط کمبود کلسیم توسعه ریشه ضعیف و ریشه‌ های جانبی کم می‌ شوند و مراحل تشکیل و رسیدن، کند پیش می‌ رود.

در اثر این عارضه در گوجه فرنگی قسمت‌ های آسیب دیده خشک و چروکیده می‌ گردد و سطح زخم‌ها ظاهری شبیه به چرم گرفته و به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه در می‌ آید.

در آخر هم بخش‌ های آسیب دیده مورد حمله پاتوژن‌های ثانویه گه از عوامل بیماری زا هستند قرار می‌ گیرد و منجر به پوسیدگی و فاسد شدن میوه می‌ شود.

دلایل کمبود کلسیم در گوجه فرنگی عبارتند از:

-دمای بالا

-تنش شوری و خشکی

-کم آبیاری یا آبیاری نامنظم

-قطع شدن ریشه‌ ها به هر دلیلی

-غلظت بالای عناصر منیزیم و پتاسیم در گیاه گوجه فرنگی

-مصرف بیش از حد کودهای ازته و به ویژه فرم آمونیومی ازت باعث تجمع کلسیم در بافت‌ های برگ گوجه و در نتیجه بروز علایم کمبود کلسیم در میوه می‌ شود.

-نوع رقم گوجه در حساسیت به این ناهنجاری فیزیولوژیکی موثر است به طوری که ارقامی با میوه‌های کشیده، حساس‌تر هستند.

کلسیم در استحکام دیواره‌ ی سلولی، تقسیمات سلولی، کیفیت و ترد شدن و افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ ها دخالت دارد.

تنش آبی کمبود یا زیادی آب پوسیدگی گل گاه را تشدید می کند.

کمبود کلسیم قابل جذب در خاک، استرس و خشکی، شوری خاک از دلایل کمبود کلسیم در گیاه است.

کمبود آهن در گوجه فرنگی

به خاطر پایین بودن انتقال‌ پذیری آهن به دلیل اینکه آهن عنصری غیرمتحرک است علایم کمبود ابتدا بر روی برگ‌ های جوان‌ تر ظاهر می‌ شوند.

کمبود آهن شدیدا با خاک آهکی و شرایط بی‌ هوازی و بعضا با افزایش میزان فلزات سنگین در ارتباط است.

رایج‌ ترین نشانه‌ ی کمبود آهن زردی و رنگ پریدگی برگ‌ های جوان یا همان برگ‌های بالایی است.

با ادامه‌ ی این وضعیت کل برگ به رنگ پریدگی مبتلا می‌ شود و نهایتا باعث بی‌ رنگ شدن کل برگ می‌ شود.

گاهی نواحی بی‌ رنگ شده تبدیل به نکروز می‌ شوند.

گیاه را تا قبل از سفیدی کامل برگ‌ ها می‌ توان با دادن آهن درمان کرد.

در دوره‌ ی درمان گیاه اول رگ برگ‌ ها با تغییر رنگ به سبز روشن شروع به ترمیم می‌ کنند.

این سبز شدن رگ برگ‌ها در طول درمان کمبود آهن مشاهده می‌ شود که احتمالا بارزترین علامت در میان علایم مربوط درمان کبود مواد غذایی است.

متداول‌ ترین علایم کمبود آهن در گوجه فرنگی ابتلای‌ برگ‌ های جوان به کلروز میان رگ برگی‌ و زردی و رنگ پریدگی است.

با ادامه‌ ی این وضعیت کل برگ به رنگ پریدگی مبتلا می‌ شود و نهایتا باعث بی‌ رنگ شدن و نهایتا سفید شدن کل برگ می‌ شود.

اگر به موقع کمبود آهن گوجه را برطرف کنید می‌ توانید از خسارات احتمالی پیش گیری کنید.

برخی از روش‌ های برطرف کردن کمبود آهن عبارتند از:

-آبیاری سبک با دفعات بیشتر

-کاهش رفت و آمد ماشین‌آلات در زمین چون در این صورت خاک فشرده شده و تهویه به خوبی انجام نمی‌ شود

-اضافه کردن مواد آلی به خاک

-مصرف گوگرد کشاورزی، اضافه کردن گوگرد به خاک‌ های آهکی پایین آوردن pH حتی به صورت موقتی می‌ تواند یک راه کار جهت تامین آهن باشد.

اگر چه این روش ممکن است خیلی سریع جواب ندهد و کافی نباشد.

-مصرف کودهای کشاورزی، در مزارع باید به جای کودهای ازته نیترات و اوره، از کودهای سولفات آمونیوم استفاده کرد.

کشاورزان عزیز توجه داشته باشند که مصرف بیش از اندازه کودهای فسفره موجب می‌ شود تا گیاه به کمبود آهن مبتلا شود.

-استفاده از کلات‌های آهن یکی از خصوصیات مهم کلات این است که مانع رسوب آهن در این نوع خاک‌ ها شده و به آسانی شرایط جذب آهن را برای گیاه فراهم می‌ نماید.

از کلات‌ های آهن به عنوان کود آهن برای گوجه‌ فرنگی استفاده می‌ کنند.

کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی

کمبود عنصر پتاسیم باعث می‌ شود که برگ‌ های جوان گیاه کاملا چروکیده و قسمت‌ هایی که کمبود پتاسیم در آن‌ ها مشهود است به رنگ نارنجی براق درآیند سپس شکننده و قهوه‌ ای شده و درنهایت می‌ میرند.

هم چنین عنصر روی لازم است اما مصرف زیاد آن باعث کاهش قند و هیدرات کربن می شود.

کشت گوجه فرنگی

گوجه فرنگی به وسیله ی بذر، نشا و قلمه تکثیر می شود.

بهترین دما از کاشت تا جوانه زنی بذر 21 درجه سانتی گراد و بعد از جوانه زنی 18.5 الی 16

در مناطق گرمسیری در فصل پاییز به وسیله کشت مستقیم بذر در مزرعه کشت می شود و بلافاصله بعد از کشت روی جوی و پشته نایلون می کشند تا دمای مطلوب حفظ شود.

با مساعد شدن هوا ابتدا جاهایی از پلاستیک را پاره می کنند تا گیاه به شرایط بیرون عادت کند.

روش کشت مرسوم گوجه فرنگی به صورت نشا می باشد.

ساقه نشا باید کمی ارغوانی باشد ارتفاع مناسب نشا 12 الی 13 سانتی متراست.

نشا مطلوب دارای 4 الی 6 برگ حقیقی می باشد.

در فصل سرد عمیق کشت نگردد چون جذب پایین است.

تعداد کل بوته ها گوجه فرنگی بر حسب هکتار 10,000 الی 30,0000 عدد است.

انواع رقم گوجه فرنگی:

-زودرس

-میان رس

-دیر رس

نشا کاری تا برداشت:

گوجه ‌فرنگی‌ های گیلاسی یکی دیگر از انواع گیاه گوجه فرنگی هستند که مصارف زیادی را در سبد مصرف خانوار دارند.

این گیاه به 70_ 65 روز زمان نیاز دارد تا رشد کند و میوه‌ های کوچکی با قطر 3_2/5 سانتیمتر را تولید می‌کند و با نام‌های سوپر سوئیت، گلابی زرد و گیلاس قرمز بزرگ در بازار شناخته می‌ شود.

گوجه‌ های سوپر سوئیت از جمله پربارترین گوجه‌ های گیلاسی در سراسر جهان به شمار می‌ آیند.

انواعی از گوجه‌ فرنگی‌ های گیلاسی ازجمله washingtone و cherry tomato و white cherry tomato دارای رشد نا محدودی هستند ولی دوره رشد کوتاهی را دارند و به زمان ۶۰ روز برای رشد و برداشت احتیاج دارند.

زمان برداشت گوجه فرنگی به صورت کلی بین 50 روز الی 65,70 روز است.

هم چنین در برخی انواع و شرایط نیز بین 80,85 روز الی 95 روز است.

اگر دمای شبانه بالاتر از 22 درجه سانتی گراد باشد رطوبت هم بالا باشد میوه دهی کاهش می یابد.

هوای سرد، رطوبت زیاد و شدت نور کم آزاد شدن گرده را محدود می کند.

درجه حرارت بالا یا پایین می‌تواند بر گرده افشانی تاثیر منفی بگذارد.

درجه حرارت مناسب برای گرده افشانی خوب و رشد میوه بین ۲۱ تا ۲۹ درجه سانتی‌گراد است.

در صورتی که دمای روز از ۲۹ درجه سانتی‌گراد بالاتر رود یا دمای شب از ۲۱ درجه سانتی‌گراد بالاتر رود یا به کمتر از ۱۳ درجه سانتی‌گراد برسد گرده به سرعت رشد نمی‌کند.

بنابراین گرده افشانی انجام نمی‌ شود و گل خشک می‌ شود و می‌ ریزد.

گل ها در نور کم و تنش خشکی می ریزند.

دمای شب کمتر از 10 و بیشتر از 27 باعث ریزش زودرس میوه می شود.

باروری 48 ساعت بعد از گرده افشانی رخ می دهد و 6 الی 7 هفته بعد از گل دهی میوه مشاهده می شود.

دمای مطلوب رسیدن میوه و رنگ میوه 20 الی 24 درجه سانتی گراد است.

عمق ریشه باید 60 الی 100 سانتی متر باشد.

تعداد و سایز برگ ها بستگی به نوع واریته، دما و شرایط نوری دارد.

گوجه فرنگی گیاهی اتوگام است یا خودبارور

در گیاه گوجه فرنگی برای تشکیل میوه نیاز به گرده افشانی می باشد البته گوجه فرنگی گیاهی اتوگام (خود بارور) است که معمولا قبل از باز شدن گل، گرده افشانی وتلقیح گل در اثر جاذبه زمین صورت گرفته است و به همین دلیل به ندرت می توان در شرایط خاص تلقیح خارجی را در آن مشاهده نمود.

گوجه دارای رقم پارتنوکارپ و غیر پارتنوکارپ است

واژه پارتنوکارپی برای اولين بار توسط نول در سال 1902 به کار رفت که به معنای تشکيل ميوه های بی دانه در غياب گرده افشانی و ديگر فعاليت های توليد مثلی است.

این کار به منظور اصلاح گوجه فرنگی صورت گرفت.

بدون بذر بودن و افزایش ماده خشک صفاتی را ظاهر کردند که ویژه میوه های پارتنوکارپ تریپلوئید هستند.

بنابراین تریپلوئیدها در اصلاح گوجه فرنگی برای فرآوری و بازار مصرف تازه خوری دارای مزیت های بسیار بوده و تکثیر تجاری آن از راه ریزازدیادی کاملا مقرون به صرفه خواهد

بود.

گوجه واریته های متفاوت دارد:

-نحوه رشد

-کیفیت میوه

-رنگ میوه

-شکل میوه

-مقاومت به آفات و بیماری ها

عادت رشد در گوجه فرنگی

-رشد انتهایی محدود یا معین

رقم‌ های گوجه گلخانه ای با رشد معین به جوانه گل ختم می‌ شوند و مخصوص هوای آزاد هستند.

-رشد غیر انتهایی  نامحدود یا نامعین

رقم‌ های با رشد نامعین رشد طولی خود را به‌ صورت نامحدود ادامه می‌ دهند و مخصوص کشت گلخانه‌ ای هستند.

رقم‌ های مورد استفاده در گلخانه باید دارای ویژگی‌ های زیر باشند:

-تولید محصول خوب در شدت نور کم

-رشد رویشی و گل دهی در دماهای پایین

-مقاومت و میوه‌ دهی خوب در شرایط نور کم و دماهای پایین

-میوه‌ دهی با کیفیت بالا در شرایط نامطلوب

-مقاومت به بیماری‌ ها

میوه‌ ی رقم‌ های گوجه فرنگی گلخانه ای به رنگ زرد، قرمز و صورتی دیده می‌ شوند.

هم چنین از نظر شکل به شکل‌ های گیلاسی، گلابی و میوه درشت (رقم بیف استیک که وزن میوه تا ۲۰۰ گرم می‌ رسد) تقسیم بندی می‌ شود.

-رشد نیمه انتهایی نیمه محدود یا شبه معین

رقم‌ های با رشد متوسط نیز مخصوص هوای آزاد هستند.

سه روش تقسیم بندی گوجه فرنگی

1-تقسیم بندی بذر گوجه فرنگی بر اساس نحوه مصرف:

بذر گوجه فرنگی را بر اساس نحوه مصرف آن می‌ توان تقسیم بندی نمود:

-تازه خوری

-رب

-سس

-کنسرو

2-تقسیم بندی گوجه فرنگی بر اساس هم رسی:

-همرس

-غیر همرس

-بینابین

معمولا در گل خانه‌های ایران از واریته‌ های غیر همرس در برداشتهای طولانی مدت و از واریته بینابین در مناطقی که مدت برداشت کوتاه‌ تر است استفاده می‌ شود.

3-تقسیم بندی گوجه فرنگی بر اساس وزن میوه:

هرچه میوه سنگین تر باشد زمان رسیدن آن هم طولانی تر است.

امروزه برای مصرف تازه خوری گوجه فرنگی از گوجه چری با وزن ۵ تا ۲۰ گرم تا گوجه‌ هایی به وزن ۲۵۰ گرم استفاده می‌ شود.

چیدن گوجه فرنگی به صورت خوشه ای کلاستر

اصولا چیدن میوه به صورت خوشه‌ ای به اصطلاح کلاستر خوانده می‌ شود.

برای انتخاب گوجه فرنگی باید هدف تعیین نمود:

-اندازه و رنگ میوه، زود رسی و دیر رسی، سلیقه مصرف کننده، فصل آن، شرایط آب و هوایی، شیوه کاشت، شرایط آب و هوایی منطقه

کاشت:

تاریخ زمان کشت، بستر کشت، کود دامی، کاشت بذرمستقیم، رعایت تراکم و فواصل کشت

داشت:

دما، رطوبت، دی اکسید کربن، آبیاری منظم، هرس، تربیت وهدایت بوته، تشخیص کمبود و بیش بود، کنترل آفات و بیماری، علف های هرز

*ec  تا 3 میلیموس برای گوجه فرنگی حوب است اما بیشترش مشکل ساز می شود

EC را هدایت الکتریکی یا میزان شوری آب نیز می نامند.

EC به میزان املاح موجود در آب بستگی دارد، هرچقدر این املاح بیشتر باشد، EC یا شوری افزایش می یابد.

برداشت:

تنظیم برداشت گوجه فرنگی باید به گونه ای باشد که قسمت ضعیف بازار یا اول کشت یا پایان کشت باشد.

انواع کشت گوجه فرنگی

کشت بهاره، کشت پاییزه و کشت گوجه فرنگی در گلخانه

زمان کاشت گوجه فرنگی به منطقه کشت آن بستگی دارد.

کشت پاییزه گوجه فرنگی معمولا از اواخر خرداد ماه و اوایل تیر ماه شروع می‌ شود.

نشاها از اوایل تا اواخر مرداد ماه به زمین اصلی گلخانه منتقل می‌ شوند و محصول از اواسط مهر ماه تا اواسط آذر ماه قابل برداشت می‌ باشد.

در کشت گوجه فرنگی، مناطقی که تابستان خنک و زمستان ملایم دارند دو کشت در سال میسر خواهد بود.

اما در مناطقی که تابستان گرم و برداشت بهاره دارند نهایتا تا آخر اردیبهشت ماه میسر می‌ باشد.

البته بهتر است به جای دو کشت در سال از یک کشت بینابین استفاده گردد.

به طور کلی می توان گفت در کشت در مناطقی که کاشت پاییزه انجام می شود فاصله ۷۵ در ۶۰ سانتی متر توصیه می شود.

کشت بهاره گوجه فرنگی معمولا از ابتدای آبان تا اوایل آذر شروع می‌ شود.

نشاها در اواسط دی ماه به زمین اصلی گلخانه منتقل می‌ شوند و محصول از اواخر اسفند ماه تا اواخر خرداد ماه قابل برداشت است.

گاهی تاریخ کشت بهاره را تغییر می‌ دهند و بذر گوجه فرنگی را از دهه آخر آذر‌‌ ماه تا دهه آخر دی ماه کشت می‌ کنند.

نشاها را از دهه دوم بهمن ماه تا دهه اول اسفند ماه به زمین اصلی گلخانه منتقل می‌ کنند.

در اين صورت محصول از اواسط فروردین ماه تا اواخر تیر ماه قابل برداشت می‌ باشد.

در کشت بهاره گوجه فرنگی در صورت مساعد بودن شرایط محیطی، برداشت تا پاییز (اواسط آبان ماه) هم ادامه می‌ یابد.

این کشت به خاطر طولانی بودن فصل رشد که حدود 5 ماه و يا بیش تراست و باردهی بیش تر، از اهمیت خاصی برخوردار است.

در مناطقی که کشت بهاره مد نظر است فاصله ۷۵ در ۴۵ سانتی متر توصیه می گردد.

برای کشت گلخانه ای گوجه فرنگی موارد متعددی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.

فراهم نمودن شرایط مناسب درگلخانه مانند دما،رطوبت، نور و… از الزامات کاشت این محصول است.

*در گوجه فرنگی و فلفل کشت مستقیم توصیه نمی شود.

-بذر گوجه فرنگی باید در عمق 1 الی 2 سانتی متر کشت شود.

گياه گوجه فرنگی برای گسترش ریشه‌ های عمیق و قوی خود احتیاج به زمین شنی یا شنی لومی، پوک، نرم، عمیق با زهکشی مناسب دارد.

این خاک باید غنی از مواد غذایی و عاری از عوامل بیماری‌ زا باشد.

با توجه به این که بیش ترین فعالیت ریشه‌ ها در عمق 30 سانتی‌ متری خاک می‌ باشد قبل از انتقال نشاهای گوجه فرنگی به زمین اصلی باید بسترهای مناسب که تا عمق 80 سانتی‌ متری قابلیت نفوذ ریشه را داشته باشند مهیا نمود.

نکاتی که باید در کشت گوجه فرنگی بدانیم

1-در گوجه فرنگی و فلفل کشت مستقیم توصیه نمی شود.
2-بذر در عمق 1 الی 2 سانتی متر کشت شود.
3-برای هر هکتار 40 متر مربع خزانه لازم است.
4-رطوبت خزانه 60 درصد الی 80 درصد باشد.
5-بهترین زمان اتقال نشا 4 الی 6 هفته بعد از کاشت بذر در خزانه است.
6-مقدار متوسط تراکم بوته 2-3 بوته در متر مربع باشد.
7-فاصله بوته روی ردیف ها 25 الی 35 سانتی متر و اندازه راهرو 90 الی 120 سانتی متر باشد.
8-ارقام بارشد محدود: فاصله کشت روی ردیف ها یا خط کشت 20 الی 30 سانتی متر، عرض پشته ها 90 الی 100 سانتی متر در مزرعه باشد.
9-ارقام با رشد نامحدود: فاصله روی خط کشت یا ردیف ها 25 الی 35 سانتی متر و عرض پشته 100 الی 120 سانتی متر در گلخانه باشد.
10-اگر کشت در گلخانه 2 ردیفه بود فاصله دو ردیف کشت 40 سانتی متر بسته به واریته و نوع هرس فاصله بوته روی هر ردیف کشت 35 الی 40 سانتی متر و راهرو هایی با عرض 100 الی 120 سانتی متر در نظر بگیرید.

تراکم کشت و میزان بذر مصرفی:

تراکم کشت (تعداد بوته در هر متر مربع) به عواملی مانند ابعاد گلخانه، نوع رقم، ویژگی های خاک، زمان کشت، شرایط محیطی و نحوه انجام عملیات هرس بستگی دارد.

مقدار متوسط تراکم بوته برای گوجه فرنگی ۲-۳ بوته در هر متر مربع است.

تراکم بیش از حد نه تنها مقدار محصول را افزایش نمی دهد بلکه موجب کاهش کیفیت میوه، بروز اختلالات تغذیه ای، شیوع بیماری ها و دشواری در عبور و مرور کارگران و انجام عملیات داشت می گردد.

11-درجه حرارت در عمق 10 الی 15 سانتی متر از 15 درجه پایین تر نیاید.
12-گوجه فرنگی از لحاظ نور روز خنثی می باشد نور در قوی شدن بوته و رنگ گیری تاثیر دارد.

13-آبیاری میوه به یک باره کم و زیاد نشود چون میوه ترک می خورد.
14- 2 روز در میان یا یک روز در میان آبیاری شود ولی باز هم بسته به بافت خاک این مدت تغییر می کند.
15-در زمان سرما فواصل آبیاری به 7 الی 8 روز یک بار تغییر می کند.
16-رطوبت بالا و پایین: باعث زردی برگ های پایینی، گل ریزی، کاهش طول ساقه، پیری قبل از بلوغ و شیوع بیماری قارچی می شود.
17-در زمان رطوبت بالا یک الی دو قسمت برگ میانی را حذف کنید.
18-کود دهی 1 الی 3 بار در هفته انجام شود.
19-اگر کود نیتروژنه به موقع استفاده نشود موجب ورس و عدم تمایز ساقه می شود.
20-مصرف زیاد کود نیتروژنه موجب عدم جذب پتاسیم و کلسیم می شود.
21-به جای اوره از نیترات آمونیوم استفاده شود.
22-زمان تبدیل گل به میوه فندقه نیاز به کود میکرو داریم.
23-محلول غلیظ با کلسیم سولفات فسفات مخلوط نشود.
24-هرس از ارتفاع 30 سانتی متر شروع می شود.
25-قیچی هرس مرتب ضد عفونی گردد.
26-هرس گوجه هر 3 روز یک بار انجام شود.
هرس تک شاخه، هرس هرمی، هرس 2 شاخه

در کشت گلخانه بوته های گوجه فرنگی معمولا هرس می گردند.

پس از کشت نشاﺀ و هدایت عمودی بر روی سیستم اجازه رشد به نشاﺀ داده می شود.

پس از رسیدن ارتفاع بوته به ٧۵ cm تا یک متر جوانه انتهایی قطع می گردد.

پس از قطع جوانه انتهایی شاخه های فرعی رشد نموده و پس از تولید خوشه در هر شاخه فرعی این شاخه نیز از انتها سربرداری می گردد.

در نتیجه امکان دریافت نور به داخل بوته ها بیشتر خواهد شد.

این نوع هرس به نام هرس تک شاخه ای معروف می باشد.

روش دیگـری نـیز در هرس وجود دارد که به نام هرس دو شاخه ای می باشد.

در ارقام با رشد قوی معمولا پس از ۴ برگی شدن، از بـالای بـرگ چهـارم جوانـه قطـع مـی گردد و پس از قطع اجازه رشد به دو شاخه فرعی داده می شود.

این شاخه های فرعی را بر روی دو قیم جداگانه در طرفین هدایت می کنیم و پس از رسیدن این شاخه ها به ارتفاع ٧۵ cm هرس یک شاخه ای انجام می گیرد.

27-تربیت بوته:

روش سنتی خوابانیدن، روش متوالی قوسی، روش پرورش روی سیم با ارتفاع بلند، روش کشت بینابینی، روش قلابی

28-قرار دادن ساقه پایین کشیده شده روی شاسی از آلودگی ساقه و حمله بیماری جلوگیری می کند.

29-گرده افشانی در گلخانه ها
ضربه روی گل با کاغذ لوله شده، تلقیح با تکان دادن گیاه، زنبور بامبل هر 2000 متر 1 کندو، استفاده از هورمون شیمیایی تلقیح
30-زمان گرده افشانی:
اواسط بهار و تابستان 10 الی 2 بعد از ظهر، زمستان و اوایل بهار 11 صبح الی 3 بعد از ظهر

31-رطوبت 50 الی 70 و دما 20 الی 25 سانتی گراد باشد.
32-تولید نشا: انتقال به زمین تا تولید 50 الی 60 روز زمان می برد.
33-زخم ایجاد شده روی میوه میزان تنفس و تولید اتیلن را افزایش می دهد و اب میوه را کاهش می دهد.
34-این محصول مورد حمله قارچ، باکتری و ویروس قرار می گیرد.

بیماری های فیزیولوژیک گوجه فرنگی

1-پوسیدگی جوانه انتهایی:

-کمبود حاد یا عدم موازنه کلسیم

-عدم استفاده از کربنات کلسیم در خاک اسیدی (کربنات کلسیم در خاک قلیایی مشکل ساز نیست).

2-پوسیدگی انتهای میوه (گلگاه):

-به دلیل نوسانات شدید رطوبتی ایجاد لکه ی آبسوخته روی گلگاه میوه

-میزان آب محدود باشد رشد گیاه محدود می شود و جذب عناصر کاهش می یابد متعاقبا باعث کمبود کلسیم می شود.

زیرا کلسیم در گیاه از طریق آب جا به جا می شود.

-کود نیتروژن بر جذب کلسیم تاثیر می گذارد.

-صدمه ریشه و شوری و خشکی خاک این علائم را ایجاد می کند.

3-آفتاب سوختگی:

-در اثر اشعه فرابنفش رنگدانه لیکوپن که باعث قرمزی می شود تحلیل می رود و رنگدانه کاروتن که باعث زردی می شود باقی می ماند.

رابطه منفی بین مقدار آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز میوه و حساسیت به آفتاب سوختگی وجود دارد.

با افزایش میزان این آنزیم آفتاب سوختگی کاهش می یابد.

4-ترک روی میوه:

-در اثر نوسانات شدید رطوبتی و حرارتی

-نیتروژن زیاد و پتاسیم کم باعث ترک خوردگی می شود.

-ترک شعاعی یا عمود بر دم میوه:

-نوسانات دما تفاوت شدید دمای شب و روز

-تغییر ناگهانی رطوبت خاک و بالا بودن رطوبت محیط:

برگ و میوه قادر به تبخیر رطوبت اضافی نیست و میوه ترک شعاعی می خورد

-ترک دایره ای یا متحدالمرکز:

-همراه با آب آبیاری و بارندگی زیاد بعد از یک دوره خشکی

-ترک در اطراف دمگل

-کنترل دما,رطوبت,تهویه,ابیاری منظم

5-پیچیدگی برگ:

-عارضه فیزیولوژیک در آب و هوای سرد و بارانی

-آبیاری نامنظم

-روز گرم اختلاف شدید درجه ی حرارت

-تغذیه حشرات مکنده

-هرس نامنظم و شدید

-ضخیم و چربی شدن برگ ها

6-بدشکلی میوه(صورت گربه ای):

-بیش تر در فضای باز و واریته های قدیمی اتفاق می افتد میوه های با واریته درشت حساس تر هستند.

-اغلب در مراحل اولیه شکل گیری میوه تلقیح ضعیف یا گرده افشانی ناقص و رشد غیر عادی مادگی،گاهی خود میوه از شکل طبیعی خارج می گردد.

-دمای کمتر از 10 درجه سانتی گراد در طول گل دهی و تشکیل میوه

-گرمای بیش از حد

-تغییرات رطوبتی خاک با آبیاری سنگین

-آسیب علف کش هایی مثل 2 4 d

-تغذیه تریپس

-هرس شدید

-واریته با رشد نا محدود باعث این عارضه می شود

-تشدید با نیتروژن بیش از حد

7-پف کردگی میوه:

-در طول فصل سرد سال پاییز و زمستان میوه ها دچار این عارضه می شوند.

بافت متراکم ندارند و پف کرده مثلثی و زاویه دار می شوند.

-اندازه میوه با وزن آن متناسب نیست.

-گرده افشانی ناقص

-کوددهی ضعیف

-درجه حرارت پایین

-عدم تشکیل دانه ناشی از دمای پایین

-نیتروژن بیش از حد

-کمبود پتاسیم

-نور کم

-شرایط مرطوب و بارانی

8-رسیدن لکه دار:

بیش تر در گوجه فرنگی قرمز اتفاق می افتد شبیه به علائم ناشی از ویروس موزاییک است.

-کمبود پتاسیم و بر گیاه را حساس تر می کند

-آب و هوای سرد باعث شیوع این عارضه می شود.

9-ریزش گل:

-درجه حرارت 13 الی 15 درجه برسد کیسه بساک رشد کافی نمی کند.

به علت عدم گرده افشانی یا گرده افشانی ناقص در عمل تلقیح مشکل ایجاد می گردد.

-کوتاه بودن روشنایی زیر 6 ساعت روز های ابری

-تنش رطوبتی خشکی خاک

-آبیاری بیش از حد

-ازت بالا

-حرارت نامناسب زیر 13 درجه و بالای 32 درجه باعث ریزش گل می شود.

-تلقیح مصنوعی با لرزش بوته

10-خاکستری شدن سطح میوه:

لکه نکروز روی سطح میوه معمولا روی گوجه سبز و قبل از برداشت.

دلایل:

-روز سرد و کوتاه زمستان در ایجاد آن نقش دارد.

-رطوبت بالا در ایجاد آن نقش دارد.

-مقادیر بالای ازت در خاک موجب افزایش این مشکل می شود.

راه حل:

-مقدار پتاسیم مناسب باعث کاهش بیماری می شود.

-استفاده از کود ازته برای کنترل شرایط بیماری

11-رسیدگی غیر یکنواخت:

در دوره ی بلوغ میوه روی میوه رسیده رنگ گیری غیر یکنواخت می شود.

دلایل:

-تغذیه لارو مگس سفید برگ نقره ای از شاخ و برگ باعث این عارضه می شود.

راه حل:

-مبارزه با مگس سفید برگ نقره ای کنترل شرایط محیطی

12-زبری میوه:

دلایل:

-گیاه در معرض سرمای زیاد باشد یا درجه حرارت پایین

راه حل:

-جلوگیری از کاهش دما

13-خسارت علفکش ها:

دلایل:

-بوته ها به علفکش 2 4 d حساسیت دارند

علفکش موجب بدشکلی، خمیدگی، خشک و شکننده شدن ساقه، کج شدن نقاط رشدی، ظهور برگ دراز باریکو سبز رنگ، رگ برگ ها موازی می شود.

راه حل:

آبیاری مرتب گیاهان آسیب دیده

14-علائم سرمازدگی در میوه رسیده:

-آبکی، نرم و فاسد شدن میوه

-در میوه رسیده سبز عدم رنگ گیری و بد بویی میوه

-لکه آبکی و سوراخ در سطح میوه

15-طلایی شدن شانه میوه:

این ناهنجاری لکه طلایی نزدیک کاسه گل و شانه میوه باعث کاهش جذابیت میوه و کاهش عمر انبار داری آن می شود.

راه حل:

-افزایش فسفر باعث جذب کلسیم می شود.

16-گربه سیمایی:

حجره میوه یکنواخت نیست تقارن ندارد.

راه حل:

-محلول پاشی با ga3

-افزایش تعداد حجره ها

-حساس ترین مرحله قبل از شکوفایی گل

17-سفیدی داخل بافت:

حد فاصل بین حجره سفید می ماند گوشت میوه دارای لکه سفید می شود.

دلایل:

-کمبود پتاسیم

-گرما

-سایر تنش های محیطی

18-تاول زدن:

خراش یا ساییدگی پوست

کوتیکول میوه رسیده باعث رشد بیرونی سلول پریکارپ

دلایل:

-رطوبت نسبی بالا و مدت زمان انبار مانی طولانی باعث این ناهنجاری می شود.

19-سوراخ شدن صفحه ای:

دلایل:

سلول های اپیدرمی زیر کوتیکول آب از دست می دهند.

نگهداری میوه رسیده سبز به مدت یک هفته یا بیش تر.

20-بدشکلی میوه:

حالت های غیر طبیعی معمول شامل تشکیل میوه پفکی که دارای فضای بزرگ هوا هستند یا عدم گردی میوه.

دلایل:

-دمای پایین هوا

-هوای ابری بر رشد لوله گرده تاثیر دارد

-17 درجه روز و 10 درجه شب به مدت یک هفته باعث این عارضه می شود.

21-تورم برگ:

تورم تاول مانند روی برگ ظاهر آن کالوس مانند است.

شکافتن اپیدرم توسط فشار داخلی که به صورت دانه ای دیده می شود.

-در این ناهنجاری تورژسانس سلول پارانشیمی از بین می رود و سلول صدمه دیده خشک می شود.

-نواحی نکروزه توسعه یافته و برگ ها دوقلو بد شکل می شوند.

22-ناهنجاری ساقه:

توخالی شدن ساقه

دلایل:

در اثر تنش آبی یا غرقاب پس از توقف آبیاری سلول پارانشیمی مغز شروع به از بین رفتن می کنند و دیواره سلول از بین می رود.

با پیشرفت علائم فضای بزرگی در مغز ساقه ایجاد می شود.

23-سبز شدن یقه ی میوه:

در این ناهنجاری شانه های میوه در حال رسیدن در نزدیکی کاسه گل سبز باقی می ماند در حالی که بقیه میوه قرمز است.

دلایل:

-عوامل موثر رطوبت نسبی بالا شدت نور زیاد دمای بالا

سایر ناهنجاری ها:

-قهوه ای شدن بافت آوندی دیواره، بد رنگی دیواره میوه، چسبیدن اندام گل هم زمان با نمو میوه.

-محلول پاشی اتفون گیاه را به سرعت پیر می کند

-تولید اتیلن با تکامل رنگ همراه است این هورمون باعث نرمی میوه می شود.

-پلی گالاکتوروناز آنزیمی که باعث تجزیه اسید پلی گالاکتورونیک شده و بافت میوه نرم می شود.

با جلوگیری از بیان ژن آنزیم پلی گالاکتوروناز، Antisense می توان رقم هایی تولید کرد که در زمان رسیدن میوه نرم نمی شود.

-دمای بالا و نور زیاد منجر به افزایش پوسیدگی گلگاه می شود

-پوسیدگی گلگاه در خاک شور بیشتر است.

-شوری جذب آب را کاهش می دهد توسعه آوند چوبی کاهش می یابد.

-دمای روز بیش از 32 درجه,شب بیش از 21 درجه,و همچنین دمای کمتر از 10 درجه باعث ریزش گل و میوه می شود.

-کاهش میوه دهی = کاهش کربوهیدرات

-در مناطق با دمای بالا از میوه پارتنوکارپ استفاده شود.

-پفی شدن بیشتر در میوه های زودرس

-افزایش دمای میوه = افزایش فشار گاز و هیدروستاتیک گوشت روی پوست میوه می شود و میوه رسیده به سرعت علائم ترک خوردگی را نشان می دهد.

-نوسانات آبیاری باعث ترک میوه می شود.

-رسیدگی غیر یکنواخت = کمبود پتاسیم و نیتروژن

طعم میوه:

-میوه دارای اسیدیته بالا و قند بالا طعم خوب دارد

-اسیدیته بالا و قند کم ترش است

-اسیدیته کم و قند بالا ملایم

-اسیدیته و قند کم بی مزه است

-نسبت دیواره میوه به حجم حجره عامل مهمی می باشد

طعم میوه:

کربونیل ها و الکل های با زنجیره ی بلند و کوتاه هیدروکربن ها، استر ها، اسید سیتریک و اسید مالیک، اسید های آلی هستند و در طعم میوه دخالت دارند.

فروکتوز و اسید سیتریک نسبت به گلوکز و اسید مالیک در شیرینی و ترشی نقش مهم تری دارند.

Vine ripe: اعلام به مشتری که میوه دارای طعم مناسب و رسیده است.

کاشت تا اولین برداشت، بسته به رقم و شرایط محیطی از 70 تا 125 روز متغیر است.

سخن پایانی:

در صورتی که قصد دارید کشت گوجه فرنگی انجام حتما قبل از شروع این کار با من علیرضا سیل آبادی مشورت کنید تا بهترین مشاوره را در این زمینه به شما بدهم و در این راه شما را همراهی کنم.

هم چنین اگر کشت گوجه فرنگی دارید احتیاج به کود دارید یا محصولات شما با آفات یا امراضی مواجه شده با من علیرضا سیل آبادی تماس بگیرید تا شما را راهنمایی کنم.

محصولات مرتبط با گوجه فرنگی:

استقرار اولیه گیاه:    بایوریت np

جلوگیری ازقارچ و نماتد:    سویل پک

پیشگیری و درمان ویروس:     ایمویرس

آفتکش ارگانیک و تنظیم متابولیسم گیاه:   پروسنس

تامین کلسیم گیاه:      کلسیم 14

افزایش گلدهی: znpb    

مشاوره

تماس با من